Rzecznik Praw Obywatelskich, Marcin Wiącek, wystąpił do Minister Edukacji, Barbary Nowackiej, w sprawie proponowanych zmian dotyczących nauczania religii w szkołach. Zmiany te budzą kontrowersje związane z ochroną konstytucyjnego prawa do nauki oraz ochroną pracy.
Kluczowe wątpliwości RPO
- Redukcja zatrudnienia katechetów:
- Nowa organizacja lekcji religii, zmniejszająca liczbę godzin, może prowadzić do redukcji zatrudnienia katechetów.
- RPO pyta, czy przed przystąpieniem do pracy nad rozporządzeniem oszacowano, ilu katechetów może stracić pracę i czy rozważano okresy przejściowe lub mechanizmy pomocowe dla tej grupy nauczycieli.
- Trudności w realizacji podstawy programowej:
- Proponowane łączenie uczniów z różnych roczników i oddziałów klasowych może powodować trudności w realizacji podstawy programowej.
- RPO wskazuje, że różnice w wieku i poziomie rozwoju uczniów mogą prowadzić do problemów w nauczaniu i dyskomfortu dzieci, które mogą czuć się mniej zaangażowane i zmotywowane.
- Wpływ na planowanie pracy szkoły:
- Planowanie pracy szkoły odbywa się z wyprzedzeniem, a wprowadzenie zmian od 1 września 2024 roku stawia katechetów i dyrektorów szkół w trudnym położeniu.
- Zmiany w arkuszach organizacyjnych szkół mogą być trudne do przeprowadzenia, zwłaszcza z uwagi na problem z oszacowaniem liczby uczniów zainteresowanych nauką religii w nowych warunkach.
Potencjalne negatywne konsekwencje
- Marginalizacja lekcji religii:
- Istnieje obawa, że zmiany doprowadzą do rezygnacji uczniów z uczęszczania na lekcje religii i mniejszej frekwencji, co może być postrzegane jako marginalizacja tego przedmiotu.
- Problemy z podręcznikami:
- Podręczniki zostały opracowane dla konkretnych klas w oparciu o podstawę programową katechezy przygotowaną przez kościoły. Zmiany mogą sprawić, że korzystanie z tych podręczników stanie się nieefektywne.
- Wielkość grup:
- Zajęcia mogą być prowadzone w grupach nawet do 30 osób w starszych klasach, co utrudnia indywidualizację procesu nauczania i udzielanie wsparcia dostosowanego do potrzeb uczniów.
Brak odpowiednich konsultacji
RPO zwraca uwagę na obowiązek współdziałania z instytucjami odpowiedzialnymi za kształt zajęć religii. Wpłynęły sygnały, że przed sporządzeniem projektu rozporządzenia konsultacje nie były przeprowadzone w stopniu satysfakcjonującym.
Konieczność przekonania społeczeństwa
RPO podkreśla, że choć intencją jest zapewnienie bardziej elastycznych rozwiązań w zakresie organizowania pracy szkół, konieczne jest przekonanie społeczeństwa, że zaproponowane zmiany nie doprowadzą do pogorszenia sytuacji jednostek, którym przysługują określone prawa i wolności.
Kontekst zmian
Zajęcia z religii lub etyki w szkołach są organizowane na wniosek rodziców i nie są obowiązkowe. Obecne przepisy wymagają, aby przedszkola i szkoły zorganizowały lekcje religii, jeśli zgłosi się na nie przynajmniej siedmioro uczniów. Projekt nowelizacji rozporządzenia ma na celu umożliwienie organizowania lekcji religii w grupach międzyoddziałowych lub międzyklasowych nawet wtedy, gdy w danym oddziale lub klasie zgłosi się co najmniej siedmiu uczniów.
Oczekiwania na odpowiedź
Ministerstwo Edukacji Narodowej ma 30 dni na odpowiedź na pismo Rzecznika Praw Obywatelskich.